Latarnia morska w Jastarni – najmniejsza latarnia w Polsce

Latarnia morska w Jastarni to wyjątkowe miejsce na mapie polskiego wybrzeża. Choć jest najniższą latarnią w Polsce – ma zaledwie około 13,5 metra wysokości – jej historia jest pełna dramatyzmu, a sama budowla kryje fascynujące tajemnice. To nie jest typowa, monumentalna latarnia, którą można zwiedzić od środka. To raczej skromny strażnik Zatoki Puckiej, który powstał z… recyklingu!

Historia latarni morskiej w Jastarni – od potęgi do skromności

Pierwsza latarnia (1938-1939) – krótkie, ale dramatyczne życie

Dzisiejsza latarnia w Jastarni to wcale nie pierwsza budowla w tym miejscu. Jej poprzedniczka była prawdziwą potęgą – stalowa, ażurowa konstrukcja o wysokości 25 metrów, wybudowana w 1938 roku. Na szczycie miała zamontowane elektryczne źródło światła sprowadzone ze Szwecji, a całość robiła ogromne wrażenie. Problem w tym, że przetrwała zaledwie rok.

19 września 1939 roku, podczas obrony Helu, polscy saperzy wysadzili latarnię w powietrze. Dlaczego? Bo była zbyt dobrym punktem orientacyjnym dla wroga. Niemiecki pancernik „Schleswig-Holstein” mógłby wykorzystać ją do namierzania polskich pozycji obronnych, więc podjęto trudną, ale strategiczną decyzję – latarnia musiała zniknąć. I znikła, na zawsze.

Obecna latarnia (od 1950) – zbudowana z… innej latarni!

Po wojnie, w 1950 roku, w miejscu zniszczonej latarni postawiono nową konstrukcję. I tu zaczyna się najciekawsza część historii – latarnia w Jastarni została zbudowana z elementów nautofonu (buczka mgłowego) z Latarni Morskiej Stilo! Gdy w Stilo modernizowano system ostrzegania i rozebrano stary nautofon, jego 21-metrową metalową kolumnę przewieziono do Jastarni i wykorzystano jako trzon nowej latarni.

Na betonowej podstawie o wysokości 2,4 metra ustawiono około 13-metrowy fragment konstrukcji ze Stilo, zwieńczono go stożkowym dachem z małą galerią, pomalowano w charakterystyczne biało-czerwone pasy – i gotowe! Latarnia morska Jastarnia stała się jedną z zaledwie dwóch całkowicie metalowych latarni w Polsce (obok Stilo) oraz najniższą latarnią na polskim wybrzeżu.

Ciekawostki o latarni morskiej w Jastarni

1. Najniższa, ale skuteczna

Mimo swojej niewielkiej wysokości 13,3-13,5 metra, latarnia w Jastarni świetnie spełnia swoją funkcję. Jej światło widoczne jest z odległości około 15 mil morskich (27,78 km) i można je zobaczyć zarówno z otwartego morza, jak i z Zatoki Gdańskiej. Wysokość światła wynosi 22 metry nad poziomem morza, co wystarcza do bezpiecznej nawigacji.

2. Światło z alfabetem Morse’a

Charakterystyka światła latarni w Jastarni jest wyjątkowa – emituje sygnał odpowiadający literze „A” w alfabecie Morse’a. Cykl wygląda tak: światło przez 2 sekundy, przerwa 2 sekundy, światło przez 7 sekund, przerwa 9 sekund. Cały okres trwa 20 sekund. To jak morska wiadomość wysyłana w nieskończoność!

3. Recykling w najlepszym wydaniu

Dzisiejsza latarnia to świetny przykład powojennego recyklingu. Metalowe elementy nautofonu ze Stilo dostały drugie życie jako latarnia w Jastarni. To dowód na to, że w czasach niedoborów powojennych Polacy potrafili wykorzystać każdy dostępny materiał – i powstały z tego ciekawe budowle!

4. Niedostępna dla zwiedzających

Latarnia morska w Jastarni nie jest udostępniona do zwiedzania. Ze względu na wąskie wnętrze i trudności komunikacyjne nie można wejść do środka ani wspiąć się na galerię widokową. Wielu turystów mija ją obojętnie, nie wiedząc, jak fascynującą historię kryje. Gdyby można było wejść na szczyt, byłaby to z pewnością hit turystyczny!

5. Widoczna zza siatki

Latarnię można obejrzeć tylko zza metalowego ogrodzenia. Znajduje się w nadmorskim lasku, niedaleko plaży (wejście nr 49), tuż obok torów kolejowych. Trzeba wiedzieć, gdzie szukać – z plaży ani z miasta nie jest zbyt dobrze widoczna. Ale jeśli już się do niej dotrze, warto zrobić pamiątkowe zdjęcie z tym nietypowym symbolem Jastarni.

Stara latarnia Jastarnia Bór – zapomniana poprzedniczka

Historia latarń w Jastarni sięga jeszcze dalej. W 1872 roku, w pobliskiej miejscowości Bór (dziś w granicach Helu), wybudowano Latarnię Morską Jastarnia Bór. Była to biała wieża – u dołu czworokątna, wyżej ośmiokątna, z zielonym daszkiem, o wysokości 20,6 metra. Przez ponad 60 lat (do 1936 roku) świeciła światłem zmieniającym kolory – białym i czerwonym – pomagając statkom unikać mielizn między Jastarnią a Helem.

Dlaczego była tak potrzebna? Bo w ciągu 50 lat przed jej budową, między Jastarnią a Helem na mieliznę weszło aż 86 okrętów, z czego 37 zostało całkowicie rozbitych. To były niebezpieczne wody! Latarnia w Borze ratowała życie żeglarzy przez dziesięciolecia, aż w 1936 roku zastąpiono ją latarnią na Górze Szwedów. A we wrześniu 1939 roku – podobnie jak jej następczynię w Jastarni – wysadzili ją polscy saperzy, by nie służyła niemieckiej artylerii.

Dziś na miejscu starej latarni Bór można znaleźć ruiny fundamentów i porozrzucane cegły – to miejsce dla fanów historycznych odkryć i geocachingu!

Jak znaleźć latarnię morską w Jastarni?

Żeby zobaczyć latarnię w Jastarni, najlepiej dojechać możliwie blisko plaży (ulicą ks. B. Sychty, skręcić w lewą odnogę) i zaparkować w pobliżu stacji benzynowej – latem może to być wyzwanie! Potem idziesz w kierunku plaży, przekraczasz tory kolejowe i w nadmorskim lasku wypatrujesz biało-czerwonej, cylindrycznej budowli za metalową siatką.

Latarnia znajduje się przy wejściu na plażę nr 49, więc możesz połączyć zwiedzanie z spacerem po plaży. To idealne miejsce na krótki przystanek podczas spaceru wzdłuż wybrzeża!

Jastarnia atrakcje – co jeszcze warto zobaczyć?

Jastarnia to nie tylko latarnia morska. To popularne nadmorskie miasteczko z bogatą historią i mnóstwem atrakcji:

• Port rybacki i marina jachtowa – tętniące życiem miejsce z kolorowymi kutrami i świeżą, wędzoną rybą prosto z kutra
• Chata Rybacka z 1881 roku – najstarsza chata na Półwyspie Helskim, dziś muzeum z darmowym wstępem
• Muzeum Rybackie „Pod Strzechą” – prywatne muzeum z działającym szkutniczym, gdzie buduje się tradycyjne drewniane łodzie
• Kościół Nawiedzenia NMP – z wnętrzem w stylu marynistycznym, ambona w kształcie łodzi!
• Piękne plaże – zarówno od strony Bałtyku (szerokie, piaszczyste), jak i Zatoki Puckiej (spokojniejsze, idealne dla rodzin z dziećmi)
• Szlak spacerowy wzdłuż wybrzeża – można przejść pieszo z Jastarni do Helu lub Juraty

Jastarnia noclegi – gdzie się zatrzymać?

Szukasz noclegów w Jastarni? Miasteczko oferuje szeroki wybór – od nowoczesnych apartamentów i pensjonatów po klimatyczne drewniane domki letniskowe. Wiele obiektów znajduje się blisko plaży, w spokojnych dzielnicach z dostępem zarówno do Bałtyku, jak i Zatoki Puckiej. Noclegi Jastarnia to doskonała baza wypadowa do zwiedzania całego Półwyspu Helskiego – Helu, Juraty, Władysławowa i okolic.

Historia Jastarni – od rybackiej wioski do kurortu

Historia Jastarni sięga co najmniej 1378 roku, gdy była lokowana jako wieś rybacka, choć ślady osadnictwa pochodzą już z I wieku p.n.e. Przez setki lat to była mała, spokojna osada, gdzie życie kręciło się wokół morza i rybołówstwa. Prawdziwy przełom nastąpił w latach 20. XX wieku, gdy doprowadzono tu kolej – wcześniej można było dotrzeć tylko łódką, a podróż trwała nawet 10 godzin! Prawa miejskie Jastarnia otrzymała w 1973 roku.

Dziś to jedno z najpopularniejszych nadmorskich letnisk w Polsce, ale wciąż zachowało kaszubski charakter i klimat dawnej wioski rybackiej. Latarnia morska – choć mała – jest jednym z symboli tego miejsca, przypominającym o burzliwej historii Półwyspu Helskiego.

Dlaczego warto zobaczyć latarnię w Jastarni?

Bo to nie jest zwykła latarnia. To budowla z duszą, z historią wojenną i powojennym recyklingiem. To najmniejsza latarnia w Polsce, ale jej znaczenie jest ogromne – dla żeglarzy, dla historyków, dla wszystkich, którzy chcą poznać prawdziwą twarz Półwyspu Helskiego. A gdy już będziesz w Jastarni, koniecznie podejdź do latarni, popatrz na biało-czerwone pasy, wyobraź sobie stalową potęgę wysadzoną w 1939 roku i pomyśl o tym, że stoisz w miejscu, gdzie rozgrywała się historia.

Jastarnia to miejsce, gdzie historia spotyka się z morzem, a przeszłość wciąż żyje w najdrobniejszych detalach. Latarnia morska – choć mała – jest tego najlepszym dowodem!